Пушӑн 2-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институтӗнче 9-11-мӗш классенче вӗренекен ачасем тата студентсем валли тӗнчери ӳнер културипе II республика олимпиади иртнӗ. Олимпиадӑна Шупашкар, Ҫӗнӗ Шупашкар хулисенчи, Комсомольски, Канаш, Муркаш районӗсенчи шкулсенче вӗренекенсем, Шупашкарти Ф.Павлов ячӗллӗ музыка училищин, Шупашкарти механикӑпа технологи колледжӗн, Сӗнтӗрвӑрринчи 11-мӗш училищӗн студенчӗсем хутшӑннӑ.
«Професси пӗлӗвӗ паракан шкулсен студенчӗсем» номинацире Анастасия Павлова (Шупашкарти Ф.Павлов ячӗллӗ музыка училищи) 1-мӗш вырӑна тивӗҫнӗ. Антон Романов (Шупашкарти Ф.Павлов ячӗллӗ музыка училищи) 2-мӗш вырӑн илнӗ. Анна Ивановӑпа Екатерина Николаева (иккӗшӗ те Шупашкарти Ф.Павлов ячӗллӗ музыка училищинчен) 3-мӗш пулнӑ. «Шкулта вӗренекенсем» номинацире Ульяна Василькова (Ҫӗнӗ Шупашкарти 6-мӗш гимнази) чи маттурри пулнӑ. Ҫав хулари 2-мӗш шкул вӗренекенӗ Виктория Анисимова та 1-мӗш вырӑна тухнӑ. Татьяна Трофимова (Шупашкарти 28-мӗш шкул) 2-мӗш вырӑна тивӗҫнӗ.
Паян 11 сӗхетре эпир К.В. Иванов ячӗллӗ литература музейӗнче — вӑл Шупашкарти Ленинград урамӗнчи 29-мӗш ҫуртра вырнаҫнӑ — пӗлтӗр иртнӗ «Чӑваш йӑмри» литература ӑмӑртӑвӗнче ҫӗнтернӗ ачасемпе вӗрентекенсене хисеп хучӗсемпе чысларӑмӑр.
Кашни ҫӗнтерӳҫе эпир картина, Чӑваш халӑх сайчӗпе «Сӑвар» наци культурин аталану фончӗ кӑларнӑ чӑвашла кунталӑк (календарь), унччен хамӑр кӑларнӑ кӗнеке парнелерӗмӗр. Малти вырӑна тухнисене 60х40 калӑпӑшлӑ картина, иккӗмӗш вырӑна тухнисене — 40х30 калӑпӑшли, виҫҫӗмӗш вырӑна тухнисене — 20х30 калӑпӑшли лекрӗ. Ҫавӑн пекех чыслава килнӗ вырӑн йышӑнман ачасене та ахаль хӑвармарӑмӑр — вӗсене кунталӑкпа тивӗҫтертӗмӗр. Тепӗр уйрӑмлӑх: хальхинче кашни ҫӗнтерӳҫӗ хӑйне валли парнене хӑй суйларӗ.
Чыслав вӗҫленес умӗн эпир ятарлӑ конкурса та пӗтӗмлетрӗмӗр — мероприяти умӗн литература ӑмӑртӑвне хутшӑннӑ хайлавсем миҫе пин саспалли йышӑннине палӑртма ыйтрӑмӑр. Ку конкурсра Элӗк районӗнчи Шӗмшеш шкулӗнче вӗренекен Никита Никитин ӑнӑҫлӑ пулчӗ — ҫӗнтернӗ ятпа ӑна ятарлӑ парне лекрӗ (пурӗ 344 109 саспалли!). «Асамҫӑ йӑмра» сӑвӑ ҫырса вӑл унсӑр та 1-мӗш вырӑн йышӑннӑччӗ те, ҫапла май чыславран икӗ пысӑк картинӑпах киле кайрӗ.
Мӗншӗн пурӑнать ҫӗр ҫинче этем? Мӗн-ха вӑл ҫыннӑн пурнӑҫӗнчи тӗп тӗллев? Ҫак ыйтусем ҫине хуравлама ырӑран та ырӑ, сӑпайлӑран та сӑпайлӑ чӑваш хӗрарӑмӗн шӑпин, пурнӑҫӗн саманчӗсене палӑртса хӑварас килет. Этемӗн ҫӗр ҫинчи тӗп тӗллевӗ – хӑй вырӑнне тупса, пӗтӗм кӑмӑлтан, чуна парса ӗҫлесе, халӑха, ҫӗршыва усӑллӑ ҫын пуласси.
Ҫакӑн пек ҫынна, Клара Александровна Смеловӑна, сумлӑ юбилей ячӗпе саламлама пухӑннӑ та ял халӑхӗ нарӑс уйӑхӗн 24-мӗшӗнче Мулкачкасси ял клубне.
Клара Александровна Смелова 1934 ҫулхи нарӑс уйӑхӗн 22-мӗшӗнче Муркаш районне кӗрекен Ҫурлатӑри ялӗнче учитель ҫемьинче ҫуралса ӳснӗ. Ашшӗ, Алексеев Александр Алексеевич, шкулта ӳкерӳ тата черчени предмечӗсене вӗрентнӗ. Амӑшӗ, Федосия Сергеевна, мӗн тивӗҫлӗ канӑва тухичченех Муркаш шкулӗнче пуҫламӑш класс ачисене ӑс панӑ.
Ҫын хӑйӗн тивӗҫне мӗнле пурнӑҫласа пырасси ҫынран хӑйӗнчен нумай килет. Мӗн ачаранах йывӑрлӑх тути-масине астивнисем вара нимӗнле ыйту ҫине те ҫиелтен пӑхмаҫҫӗ. Акӑ, Клара Александровна Смелова 31 ҫул хушши Орининти ял вулавӑшӗнче вай хунӑ.
| НАР | 25 |
Муркаш районӗнчи Николай Никольский музейӗнче Сосновкӑри шкул ачисемпе урок ирттернӗ. Унӑн теми «Чӑваш наци тумтирӗ» ятлӑ пулнӑ.
Урок валли музейҫӑсем «Вирьялсен тумтирӗ: ӗнер тата паян» ятпа курав хатӗрленӗ. Сосновкӑри ял вулавӑшӗн заведующийӗ Т.З. Степанова наци ҫи-пуҫне кӑтартнӑ тата ун пирки каласа панӑ.
Ачасем экспозицисемпе хаваспах паллашнине палӑртма уйрӑмах кӑмӑллӑ. Вӗсенчен хӑшӗсене тӑхӑнса пӑхмах май килнӗ. Урокра ачасем чӑваш тумтирӗ тата вӗсенчи тӗрӗсем виҫӗ этнографи ушкӑнне пайланнине пӗлнӗ. Анатри чӑвашсем килте тӗртнӗ пиртен ҫӗленӗ ҫи-пуҫне шултра тӗрӗпе капӑрлатнӑ. Вӑтам анатрисем те ҫи-пуҫ тата тӗрӗ енчен анатрисене ҫывӑхарах ӑсталанӑ. Вирльялсем вара шурӑ пирсӗр пуҫне хӗрлине те усӑ курнӑ тата вӗсем вӗттӗн тӗрлеме ӳркенмен.
Сӑнсем (6)
Чӑваш Енре ӗҫсӗр 5 016 ҫынна регистрациленӗ. Ку ӗҫлекеннисемпе танлаштарсан — 0,77 процент. Кун пирки ЧР патшалах ӗҫлев службин официаллӑ порталӗнче пӗлтернӗ.
Муркаш районӗнче ӗҫ вырӑнне тупайманнисен йышӗ чи пӗчӗкки — 0,23 процент. Ҫӗрпӳ районӗнче вара — 0,32%, Етӗрне районӗнче — 0,35%, Елчӗк районӗнче — 0,41%, Вӑрмар районӗнче — 0,42%, Ҫӗмӗрле районӗнче — 0,43%. Чӑваш Енри организацисенче тулли мар кун ӗҫлекенсем — 14 751 ҫын. Ӗҫпе тивӗҫтерекенсем 2 231 ҫын валли пушӑ вакансисем пурри пирки пӗлтернӗ.
Эрнекун, нарӑсӑн 21-мӗшӗнче, Муркаш районӗнчи Оринин ял клубӗ ҫумӗнчи «Шуракӑш» ансамбле йӗркеленӗренпе 25 ҫул ҫитнине палӑртрӗҫ.
«Шуракӑш» ансамбль 1988 ҫулхи авӑнӑн 10-мӗшӗнче пӗрремӗш хут пухӑннӑ, ӑна йӗркелесе яраканӗ тата ертсе пыраканӗ Владимир Михайлович Александров шутланать. Ҫав ҫулах, 1988 ҫулхи чӳкӗн 5-мӗшӗнче ҫӗнӗ ансамбль пӗрремӗш концертне лартнӑ. «Шуракӑш» районта кӑна мар, республикӑра та паллӑ ушкӑн. Хӑйӗн концерчӗсемпе вӑл Раҫҫейри ытти тӑрахсенче те пулса курнӑ. Чикӗ леш енче те пӗрре мар концерт лартнӑ: Турцире, Белоруссире, Молдовӑра (Гагаузинче). Дагестанра, Алтайра, Липецкра тата ытти тӑрахсенче вал пулса курнӑ.
«Шуракӑш» коллектива саламлама район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Тимофеев Ростислав Николаевич, Оринин ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Волков Александр Сергеевич, Муркаш районӗн культуӑпа архив ӗҫӗн пай начальникӗ Чернова Елена Геннадьевна тата ыттисем ҫитрӗҫ. Уява видео ӳкерсе хутшӑннӑ Олег Михайлович Цыпленков каласа панӑ тӑрӑх ансамбле саламланӑ май пурте тенӗ пекех чӑвашла тухса калаҫрӗҫ, пӗр Чернова Елена Геннадьевна кӑна — вырӑсла.
Пӗлтӗр чӑваш пичетӗнче питӗ пысӑк ушлӑну пулнӑ май кӑҫал ҫулталӑк пуҫламӑшӗнче «Хыпар» Издательство ҫурчӗн официаллӑ сайчӗ те ҫӗнелчӗ. Ӑна пӑхмашкӑн ҫак каҫӑпа куҫмалла: http://hypar.ru. Киввипе танлаштарсан, вӑл самай пуянрах, илемлӗрех. Ҫӗнӗ сайтра медиахолдинга кӗнӗ мӗнпур хаҫатпа — «Хыпар» ҫумне пӗрлешнӗ «Атӑл-Волга» тата «Тантӑш» АУ хаҫачӗсемпе те — паллашма пулать.
Кунтах кивӗ сайта куҫмалли каҫӑ та пур. Ҫӗнӗ сайтра, малтанхипе танлаштарсан, видехыпар нумайрах. «Хыпар» Издательство ҫурчӗ чылай видеохыпарлава вырнаҫтарма тӑрӑшать. Кунта медиахолдингри кашни хаҫат редакторӗ каланӑ сӑмаха курма май пур. Ку канам мар — хальлӗхе сайта 1996, 1998, 2001 ҫулсенче ӳкернӗ видеосене вырнаҫтарнӑ: «Хыпар» хаҫат 90 ҫул тултарнине халаллана уявсем, тӗлпулусем (вӗсем Шупашкар, Хусан хулисенче, Муркаш районӗнче иртнӗ), 1996 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 20-мӗшӗнче «Хыпар» хаҫат ҫумӗнче «Ҫамрӑксен хаҫатне» кӑларма тытӑннине халалланӑ уяв, чӑвашсен тӗп хаҫачӗн никӗслевҫи Николай Никольский 120 ҫул тултарнине уявлани… Сайт сӑнӳкерчӗуксемпе те пуянланнӑ.
«Вега» центрта республикӑн Сывлӑх сыхлав министерствин психоневрологи интерначӗсенче сипленекенсем хушшичне спортӑн хӗллехи енӗпе республикӑри фестивалӗ иртнӗ.
Спорт уявне психоневрологи диспансерӗсенчи 6 ушкӑн тата ӑс-тӑн енчен аталанса ҫитеймен ачасен интернат-ҫурчӗн 1 ушкӑнӗ хутшӑннӑ.
Фестивале уҫма республикӑн сывлӑх сыхлав министрӗн ҫумӗ Александр Медюков хутшӑннӑ.
Ӑмӑрту спортӑн виҫӗ енӗпе иртнӗ: йӗлтӗрпе тупӑшассипе, вӗрен туртассипе, армреслинг енӗпе. Ушкӑнпа пӗтӗмлетсен Вӑрнар районӗнчи Калининри психоневрологи интерначӗн ушкӑнӗ мала тухни палӑрнӑ. Иккӗмӗш вырӑна Муркаш районӗнчи Шомикри интернат ҫӗнсе илнӗ, виҫҫӗмӗшӗнче — ӑс-тӑн енчен аталанса ҫитеймен ачасен Кӳкеҫри интерначӗ.
Сӑнсем (10)
«Ҫӑлкуҫ» кафере паян Чӑваш наци культурин «Сӑвар» аталану фончӗ ҫулсерен уявлакан «Сурхурине» ирттерчӗҫ. Яланхи пекех ку мероприятие ӑсчахсем те, ӳнерҫӗсем те, вӗрентекенсем те, ытти сферӑра тӑрӑшакансем те пухӑнчӗҫ. Тунтикун ирттернӗрен халӑх ытти ҫулсенчинчен сахалрах пулчӗ пулин те пирвайхи хут хутшӑнакансем сахал мар пулчӗҫ. Вӗсен шутӗнче Чӑваш Республикин культура тата национальноҫсемпе архив ӗҫӗн министерствин этноконфесилле хутшӑнусен пайӗн пуҫлӑхӗ Казаков Сергей Димитриевич, Тутарстан чӑвашӗсен «Сувар» хаҫатӑн тӗп редакторӗ Константин Малышев пулнине асӑнма пулать.
Уяв йӗркине Виталий Петрович Станьял пуҫларӗ — вӑл йӑла-йӗркине ирттерчӗ, уяв саламне каларӗ. Сурхурие йӗркеленӗ Тимӗр Тяпкин («Сӑвар» фончӗн ертӳҫи) ҫак мероприяти пирки кӗскен каласа пачӗ — кӑҫалхипе вӑл 10-мӗш хут пухӑннӑ имӗш.
Юрӑ-ташӑпа Муркаш районӗнчи Ярапайкассинчи фольклор ушкӑнӗ савӑнтарчӗ. Сӑмах май кӑҫал юмӑҫ ярас йӑлана та туса ирттерчӗҫ.
Сӑнсем (94)
Муркаш районӗнчи ял хуҫалӑх ертӳҫисем иртсе каякан ҫулталӑка пӗтӗмлетнӗ. Выльӑх-чӗрлӗх отраслӗн аталанӑвне тишкернӗ май район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Р.Н. Тимофеев фермерсем патшалӑх пулӑшӑвӗпе усӑ курни, сӗт сутса тупӑш илни ҫинчен чарӑнса тӑнӑ. Юлашкинчен асӑннине сутса ял хуҫалӑх предприятийӗсем 14 миллион тенкӗ ытларах тупӑш курнӑ. Пӗтӗмӗшле сӗт туса илесси хуҫалӑхсенче 10,1 процент ӳснӗ. Ку енӗпе Суворов ячӗллӗ хуҫалӑх, «Путь Ильича» агрофирма, «Герой» кооператив уйрӑмах тӑрӑшуллӑ ӗҫленине палӑртнӑ.
Выльӑх-чӗрлӗх чирне сарас марри пирки те канашлура сӳтсе явнӑ. Африка чуми сарӑласран ҫурасене ветеринари хучӗсемсӗр туянма юрамасть. Ветеринарсем сыснасене ирӗке кӑларма та чараҫҫӗ. Рациона апат юлашкине ярса панине те ветеринарсем ырламаҫҫӗ. Саппас ҫӑкӑр ыйтмасть те, инкек-синкек сиксе тухас пулсан ал айӗнче дезинфекцилекен хатӗрсем пулмаллине аса илтернӗ.
-11.7 °C